Branża TSL – wszystko, co musisz wiedzieć.

Trudno o sektor polskiej gospodarki, który miałby większe znaczenie dla dobrobytu nas wszystkich, niż transport lądowy wraz ze spedycją oraz logistyką. Sektor TSL, którego to nazwa pochodzi od trzech wymienionych gałęzi, generuje w Polsce blisko 6% PKB. Taki sam odsetek polskich pracowników znajduje w nim zatrudnienie. Jest to więc ogromny rynek pracy (wg. danych z 2022 roku zatrudnia 951 tys. ludzi), który z punktu widzenia wolumenu obrotu branży TSL ma dla Polski charakter strategiczny. Polscy operatorzy logistyczni i kierowcy są odpowiedzialni za transport w ustalonym terminie blisko 1/5 towarów na terenie Unii Europejskiej, wyprzedzając pod tym względem inne potęgi w sektorze TSL takie jak Niemcy czy Hiszpania. Jak więc wygląda branża TSL w Polsce? Co wchodzi w jej skład? Jakie wyzwania czekają ją w nadchodzących latach? O tym właśnie traktuje niniejszy artykuł. Mamy nadzieję, że zgromadzona tu wiedza pozwoli zrozumieć podstawowe pojęcia związane z przewożeniem towarów i ich magazynowaniem. Postaramy się również odpowiedzieć, jaką rolę w spedycji odgrywa śledzenie transportu i organizacja jego trasy z jednego punktu do drugiego przy użyciu platformy Spotos.

Co to jest branża TSL?

W przypadku definicji specjaliści branży TSL mówią o trzech częściach składowych tego sektora. Wymieniliśmy je już powyżej. Naturalnie badacze przedmiotu mówią często o wąsko lub szeroko rozumianej branży. W tym pierwszym przypadku głównie mamy na myśli proces transportu ładunku, jego spedycję i logistykę. W przypadku definicji poszerzonej w grę wchodzi również transport osobowy. Ze względu jednak na jego specyfikę i konsensus na płaszczyźnie międzynarodowej odnośnie zorganizowania transportu ładunku (towaru) a nie ludzi, pozostańmy przy tej węższej definicji.

W naszym kraju i na arenie międzynarodowej wspomniane sektory zazębiają się i są ze sobą ściśle powiązane. Wymagają też one niezwykle specjalistycznej wiedzy z pogranicza prawa międzynarodowego (nie tylko przepisów w obrębie kraju, z którego rusza kierowca lub w którym zorganizowane jest magazynowanie i przeładunek), zarządzania, automatyzacji, planowania, przygotowania listów przewozowych i innych dziedzin.

Od sprawnych procesów logistycznych zależy nie tylko sam transport drogowy z punktu a do punktu b. Wpływają one na końcową cenę produktu oraz wydajność łańcucha dostaw w branżach zajmujących się na przykład produkcją (na przykład produkcja samochodów wymaga dostarczenia w terminie części i półproduktów od kilkunastu tysięcy dostawców w celu ich montażu – a to tylko jeden z najbardziej oczywistych przykładów).

Co wchodzi w skład branży TSL?

Branża TSL składa się z transportu, spedycji i logistyki. Przyjrzyjmy się więc poszczególnym elementom składowym.

Transport

Najbardziej oczywisty z całej trójki wydaje się być transport. Niezależnie od tego, czy mówimy o przewożeniu towarów droga morską, lądową czy powietrzną (wliczane są do niej także rurociągi), branża transportowa musi stawić czoła podobnym wyzwaniom. Przed firmami transportowymi stoją równie odpowiedzialne zadania co przed przedstawicielami pozostałych sektorów.

Transport może być outsource’owany lub organizowany we własnym zakresie. W najprostszym przykładzie pizzeria w jakimś mieście może zatrudnić własnego kierowcę (i wówczas bierze na siebie jego wynagrodzenie, opłaty paliwowe, ubezpieczenie samochodu itd.) lub skorzysta z zewnętrznych usług. Podobnie rzecz się ma w każdej innej branży, która zajmuje się produkcją czegoś, lub w handlu, gdzie hurtownia bądź sklep kupują towar, aby odsprzedać go później dalej.

Spedycja

Spedycja ma na celu sprawne zaplanowanie i realizację działań związanych z koordynacją i planowaniem transportu. Przewożenie ludzi przez osoby prywatne ma tu mniejsze znaczenie i skupiamy się głównie na towarach. Przed logistykiem stoją wyzwania w postaci skompletowania dokumentacji (do której należą nie tylko listy przewozowe lecz również umowy, dokumentacja celna, atesty i zezwolenia itd.), wybór odpowiedniego środka transportu i często koordynacja pracy samych kierowców.

O ile kiedyś spedytor był skazany na zarządzanie ogromem danych i planistykę ręczną, o tyle dziś nowoczesne technologie wyręczają go w tych zadaniach. W najbliższej przyszłości branża ta będzie w coraz większej mierze opanowana przez sztuczną inteligencję, która błyskawicznie będzie w stanie zarządzać wielkimi flotami na terenie kraju i być może zastąpi część pracowników na poszczególnych stanowiskach.

Logistyka

Spośród trzech wymienionych branż logistyka wydaje się stanowić najbardziej abstrakcyjną dziedziną. To w tym kontekście pojawia się najczęściej słowo-wytrych w postaci “optymalizacji” (przez co rozumie się nie tyle co raz niższe koszty usług, ale także dostosowanie samego procesu produkcji, dystrybucji oraz zaopatrzenia).

Osoby zatrudnione w logistyce muszą uwzględniać sezonowe wahania zapotrzebowania na towary, istniejące sieci transportowe na terenie kraju, wykorzystanie podwykonawców z różnych sektorów gospodarki do realizacji swoich celów, korzystanie z lokalnych i odległych sieci terminali przeładunkowych oraz magazynów. To naturalnie nie wszystko.

Branża e commerce, produkcja, przetwórstwo, handel detaliczny – od logistyki, transportu w łańcuchu dostaw oraz sprawnie zarządzanego i efektywnego zintegrowania tych trzech obszarów zależy cała branża TSL (Wikipedia, 2023).

Branża TSL w Polsce

Jak wygląda branża TSL w Polsce? Statystyki przytoczone nieco wyżej zdradzają już, jak bardzo podmioty międzynarodowe i krajowe zależą od transportu, logistyki i spedycji oferowanych przez polskie firmy. O jak wielkiej skali mówimy, niech świadczą poniższe liczby:

• łączna powierzchnia magazynów w Polsce wynosi 30 mln m. kw.
• dynamika wzrostu branży TSL w Polsce wyniosła względem PKB w ciągu ostatniej dekady aż 3,80% (w UE 2,00%). Tworzy to ogromny rynek pracy
• polska branża TSL przewiozła w 2021 roku 355 mld tonokilometrów
• polski rynek TSL ulega coraz silniejszej koncentracji, choć wciąż w naszym kraju operuje ponad 242 tys. podmiotów. Branża TSL jednak stale rośnie!
• w 2018 roku polskie firmy przewiozły pomiędzy państwami 75 mln ton ładunku, zaś w systemie kabotażowym 50 mln ton
• 250 tys. polskich kierowców obsługuje transport międzynarodowy
• tylko transport drogowy w Polsce był wyceniany w 2020 roku na 190 mld zł.
• liderami polskiego rynku transportowego są Poczta Polska, Amazon Fullfillment Polska i PKP Cargo (RP, 2022)
• pod względem dynamiki przychodów, oferty usług logistycznych czy usług magazynowych inni ważniejsi gracze na polskim rynku DHL Exel Supply Chain Poland, Grupa Raben, Hegelmann Transporte, InPost, Rohling Suus Logistics, Grupa PEKAES, Tirsped

Perspektywy zawodowe w branży TSL

Transport, logistyka i spedycja stanowią atrakcyjny sektor dla osób planujących swoją karierę. W Polsce studia tematyczne oferują czołowe ośrodki uczelniane w większych miastach, także szkoły prywatne zajmują się kształceniem w tym kierunku. Nic dziwnego, że osoby prywatne coraz częściej decydują się na podjęcie pracy w zawodach w sektorze TSL.

Trudno w kilku zdaniach wymienić wymagania niezbędne do pracy. Branża TSL jest niezwykle zróżnicowana. Sam transport lądowy wymaga współpracy osób o bardzo róznych specjalizacjach, od kierowców z odpowiednia kategorią prawa jazdy, poprzez inżynierów, planistów, logistyków, handlowców, menedżerów ds. współpracy z przewoźnikami, spedytorów, magazynierów, przedstawicieli handlowych.

Coraz większą rolę w branży TSL odgrywają programy komputerowe i systemy umożliwiające automatyzację biznesowych procesów. To stwarza zupełnie nowe możliwości kariery dla osób, które interesują się informatyką i programistów. Świetną okazją do zapoznania się z ofertami na tych niezwykle ciekawym runku jest wizyta na targach TransLogistica w Warszawie – te targi pracy w całości poświęcone sa branży TSL i pracy na jednym z wielu etapów w łańcuchu dostaw.

Jakie zmiany wprowadza się w bieżących i następnych latach w branży TSL?

Branża TSL przechodzi w ostatnich latach spore zawirowania. Najpierw pandemia COVID-19 i chaos, który zatrząsł światowymi rynkami dostaw w sektorze TSL, następnie agresja rosyjska na Ukrainie w 2022 roku. Wszystko to sprawiło, iż transport w naszym kraju oraz firmy TSL w Polsce i w regionie musiały stawić czoła nagłym wyzwaniom w postaci nowych regulacji związanych z wojną, odpływem kierowców. Jednak branża wydaje się dzielnie stawiać czoła tym trudnym wydarzeniom na arenie międzynarodowej.

Z zupełnie innej strony nadchodzą inne wyzwania. Logistyka i cały sektor TSL może zostać wywrócony do góry nogami wskutek zbliżającej się nieuchronnie autonomizacji transportu oraz logistyki (od bezzałogowych ciężarówek poprzez w pełni cyfrowe listy przewozowe wypełniane automatycznie na logistyce i operacjach w magazynach skończywszy). Choć do wyparcia tradycyjnych kierowców przez samobieżne ciężarówki wciąż daleko, na rynku nie brakuje zarówno optymistycznych jak i pesymistycznych prognoz.

Dodatkowe wyzwania czekające sektor TSL

Wśród innych zmian i wyzwań czekających branżę TSL warto wymienić aspekt ekologii i ochrony środowiska (np. efektywność energetyczna powierzchni magazynowych, biopaliwa i korzystanie z energii odnawialnej), zaangażowanie sektora Big Data i nowoczesne technologie w procesach logistycznych. Skuteczne stawienie im czoła oznacza stabilny rozwój gospodarki, niższe koszty usług, łatwiejsze śledzenie transportu, tańsze w obsłudze sieci terminali przeładunkowych itd.

Spotos – Platforma spedycyjna dla wszystkich potrzeb branży TSL

Naprzeciw wyzwaniom czekającym branżę TSL wychodzi Spotos. Globalna branża spedycyjna jest dość odporna na zmiany i niezwykle powoli dostosowuje się do cyfrowych innowacji. W pełni cyfrowy spedytor pozwala rezerwować frachty, zarządzać nimi i śledzić je w czasie rzeczywistym. System Spotos przyczynia się do oszczędności nawet na poziomie 30%.

Cyfrowy spedytor skupia wszystkich uczestników łańcucha logistycznego, w tym oczywiście samych przewoźników, spedytorów, firmy transportowe, kierowców i MŚP, które zajmują się przewozem ładunków. Dzięki naszej platformie można uzyskać błyskawiczne kalkulacje stawek frachtowych, co pozwala natychmiast ustalić budżet i odnaleźć zweryfikowanego przewoźnika europejskiej sieci obejmującej ponad 50 tys. ciężarówek.

Operatorzy logistyczni dzięki Spotos są zwolnieni z części żmudnych obowiązków polegających na ręcznym zarządzaniu kopiami dokumentów przewozowych. Zyskują także dostęp do narzędzi ułatwiających komunikację z poszczególnymi uczestnikami sieci logistycznej (od usług magazynowania poprzez TSL transport) ze wsparciem 24/7 ze strony przeszkolonego personelu.